Hợp tác đầu tư là một chiến lược quan trọng giúp doanh nghiệp tăng quy mô, tăng lợi nhuận và giảm rủi ro. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ điểm qua các hình thức hợp tác đầu tư phổ biến nhất hiện nay và cung cấp các tiêu chí chính để doanh nghiệp lựa chọn mô hình phù hợp nhất với nhu cầu và mục tiêu của mình. Hãy cùng tìm hiểu cách mở ra cánh cửa thành công với những quyết định hợp tác đầu tư đúng đắn!
Hợp tác đầu tư là gì?
Nguồn tin từ okvip cho biết, hợp tác đầu tư là quá trình hai hoặc nhiều bên cùng góp vốn, chia sẻ lợi nhuận và rủi ro để đạt được mục tiêu kinh doanh chung. Đây là một phương thức quan trọng giúp doanh nghiệp mở rộng quy mô, phát huy thế mạnh của mỗi bên và tận dụng tối đa lợi nhuận. Hiện nay, có nhiều hình thức hợp tác đầu tư , bao gồm hợp đồng hợp tác kinh doanh (BCC), liên doanh, góp vốn cổ phần, mua lại cổ phần hoặc sáp nhập, giúp nhà đầu tư dễ dàng lựa chọn mô hình phù hợp với chiến lược kinh doanh của mình.
Theo Luật Đầu tư năm 2020 , nhà đầu tư có thể lựa chọn các hình thức hợp tác đầu tư theo quy định tại Điều 21 của Luật, trong đó quy định rõ các hình thức đầu tư như thành lập pháp nhân kinh doanh, góp vốn, mua cổ phần, góp vốn bằng tiền mặt hoặc thực hiện dự án theo hợp đồng hợp tác. Đặc biệt, với hợp đồng hợp tác kinh doanh (BCC), các bên không phải thành lập pháp nhân mới mà có thể linh hoạt phân bổ quyền và nghĩa vụ theo thỏa thuận, phù hợp với các dự án hợp tác ngắn hạn hoặc thăm dò thị trường.
Ngoài ra, theo Điều 24 Luật Đầu tư năm 2020 , nhà đầu tư nước ngoài tham gia các hình thức hợp tác đầu tư tại Việt Nam phải tuân thủ các điều kiện về tỷ lệ sở hữu vốn, ngành nghề kinh doanh có điều kiện hoặc phải trải qua thủ tục chấp thuận đầu tư của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Việc nắm rõ các quy định pháp luật có thể giúp doanh nghiệp hoạch định chiến lược hợp tác, tránh rủi ro pháp lý và nâng cao hiệu quả đầu tư.
Các hình thức hợp tác đầu tư phổ biến mới nhất
Hiện nay, hình thức hợp tác đầu tư đóng vai trò then chốt trong việc tăng trưởng và phát triển chiến lược kinh doanh, giúp tối ưu hóa nguồn lực, chia sẻ rủi ro và gia tăng lợi thế cạnh tranh. Theo Luật Đầu tư 2020 , mỗi loại hình đầu tư đều có những đặc điểm riêng, phù hợp với từng mục tiêu kinh doanh. Dưới đây là một số hình thức phổ biến mà nhà đầu tư có thể lựa chọn.
Hợp tác liên doanh
Liên doanh là hình thức hợp tác kinh doanh trong đó hai hoặc nhiều bên cùng góp vốn và cổ phần để thành lập một doanh nghiệp mới. Đây là hình thức hợp tác đầu tư giúp phát huy tối đa thế mạnh của các doanh nghiệp trong và ngoài nước, đặc biệt trong các lĩnh vực đòi hỏi vốn lớn, công nghệ hiện đại và công nghệ cao.
Theo Điều 22 của Luật Đầu tư năm 2020 , hình thức liên doanh phổ biến nhất trong các lĩnh vực như sản xuất công nghiệp, công nghệ thông tin và năng lượng tái tạo, nơi mỗi bên đều có lợi thế riêng và có thể bổ trợ cho nhau. Ví dụ, một công ty nước ngoài có thể cung cấp công nghệ, trong khi một công ty Việt Nam có thể cung cấp mạng lưới phân phối và sự hiểu biết về thị trường nội địa.
Thỏa thuận hợp tác kinh doanh (BCC)
Hợp đồng Hợp tác Kinh doanh (BCC) là hình thức hợp tác đầu tư linh hoạt , cho phép các bên cùng thực hiện dự án chung mà không cần thành lập pháp nhân mới. Theo Điều 27 Luật Đầu tư năm 2020 , BCC giúp doanh nghiệp giảm bớt gánh nặng quản trị và vận hành doanh nghiệp, đồng thời tăng lợi nhuận nhờ tính linh hoạt trong hợp đồng hợp tác.
Hình thức này đặc biệt phù hợp với các dự án đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa các tổ chức, nhưng không yêu cầu thành lập liên doanh và có thời gian triển khai ngắn. Ví dụ, các công ty nước ngoài có thể hợp tác với doanh nghiệp Việt Nam thông qua hợp đồng BCC để nhanh chóng gia nhập thị trường mà không cần phải trải qua quá trình thành lập pháp nhân mới.
Góp vốn, mua cổ phần
Tham gia góp vốn hoặc mua cổ phần là một trong những hình thức đầu tư phổ biến nhất trong nhiều lĩnh vực như tài chính, bất động sản và công nghệ. Theo Điều 24 Luật Đầu tư năm 2020, nhà đầu tư:
- Đầu tư vào một doanh nghiệp Việt Nam , trở thành cổ đông hoặc nhà tài trợ, qua đó tham gia quản lý hoặc hưởng lợi từ hoạt động kinh doanh.
- Việc mua cổ phần của một doanh nghiệp hiện hữu giúp mở rộng thị trường, kiểm soát hoạt động kinh doanh và tăng cường sức mạnh của ngành.
Hình thức này phù hợp với các doanh nghiệp muốn mở rộng nhanh chóng mà không cần phải bắt đầu lại từ đầu. Tuy nhiên, theo Nghị định 31/2021/NĐ-CP , một số ngành nghề kinh doanh có điều kiện hạn chế tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài, đòi hỏi các bên phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định khi thực hiện giao dịch.
Sáp nhập và mua lại (M&A)
M&A (sáp nhập và mua lại) là hình thức hợp tác đầu tư chiến lược trong đó một doanh nghiệp mua lại hoặc sáp nhập với một doanh nghiệp khác để tăng quy mô, tăng sức mạnh tài chính và cải thiện khả năng cạnh tranh.
Theo Luật Doanh nghiệp 2020 , M&A giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian gia nhập thị trường, tận dụng nguồn lực và khách hàng sẵn có của công ty mục tiêu. Tuy nhiên, Nghị định 31/2021/NĐ-CP quy định nhà đầu tư nước ngoài tham gia M&A có thể bị hạn chế về tỷ lệ sở hữu trong một số lĩnh vực như ngân hàng, viễn thông và hàng không để bảo vệ lợi ích quốc gia và an ninh kinh tế.
Hợp tác công tư (PPP)
Quan hệ đối tác công tư (PPP) là một hình thức hợp tác đầu tư đặc biệt, trong đó chính phủ và các công ty tư nhân hợp tác để phát triển các dự án cơ sở hạ tầng và dịch vụ công. Theo Luật Đầu tư theo hình thức Đối tác Công tư năm 2020 , PPP thường được sử dụng trong các lĩnh vực chính sau:
- Giao thông vận tải (xây dựng đường cao tốc, cầu, cảng).
- Năng lượng (dự án điện gió, năng lượng mặt trời).
- Chăm sóc sức khỏe, giáo dục (bệnh viện, trường học).
Mô hình PPP giúp giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước, tạo cơ hội cho các doanh nghiệp tư nhân tiếp cận các dự án lớn. Tuy nhiên, do tính chất dài hạn và phức tạp, PPP đòi hỏi cơ chế quản trị chặt chẽ để đảm bảo tính minh bạch trong hợp đồng và lợi ích thống nhất giữa các bên.
Tiêu chí lựa chọn loại hình hợp tác đầu tư phù hợp
Việc lựa chọn đúng loại hình hợp tác đầu tư là yếu tố then chốt quyết định sự thành công của dự án. Mỗi loại hình hợp tác đều có những đặc điểm riêng và phù hợp với mọi mục tiêu kinh doanh, quy mô kinh doanh và điều kiện thị trường. Dưới đây là các tiêu chí chính để lựa chọn đúng loại hình hợp tác đầu tư :
Mục tiêu kinh doanh
Theo tin tức okvip, mục tiêu kinh doanh là yếu tố quan trọng đầu tiên cần xem xét khi lựa chọn hình thức hợp tác đầu tư . Doanh nghiệp nên xác định rõ ràng mục tiêu dài hạn và ngắn hạn của hợp tác.
- Nếu mục tiêu là tăng trưởng nhanh hoặc mở rộng quy mô trên thị trường, thì hình thức hợp tác đầu tư như hợp tác chiến lược hoặc nhượng quyền thương mại có thể là lựa chọn phù hợp.
- Nếu mục tiêu là thực hiện một dự án lớn với vốn đầu tư cao thì thỏa thuận hợp tác kinh doanh (BCC) là tốt nhất.
Quy mô và nguồn lực
Quy mô doanh nghiệp và nguồn lực sẵn có đóng vai trò quan trọng trong việc lựa chọn loại hình quan hệ đối tác đầu tư .
- Các doanh nghiệp có nguồn tài chính mạnh và muốn quản lý toàn bộ quá trình đầu tư có thể lựa chọn hình thức hợp tác liên doanh.
- Nếu doanh nghiệp có nguồn lực hạn chế hoặc thiếu kinh nghiệm, một loại hình quan hệ đối tác đầu tư như nhượng quyền thương mại hoặc thỏa thuận hợp tác kinh doanh (BCC) có thể giúp giảm thiểu rủi ro và tận dụng các mô hình thành công hiện có.
Mức độ quản lý và trách nhiệm
Mỗi loại hình quan hệ đối tác đầu tư đều có mức độ kiểm soát và trách nhiệm giải trình khác nhau.
- Nếu một doanh nghiệp muốn tham gia trực tiếp và quản lý toàn bộ dự án thì liên doanh có thể là lựa chọn phù hợp.
- Đối với các doanh nghiệp muốn giảm bớt trách nhiệm quản lý, kiếm tiền thông qua nhượng quyền thương mại hoặc BCC là một giải pháp hợp lý.
Thời gian và sự cống hiến
Các yếu tố thời gian và cam kết cũng ảnh hưởng đến việc lựa chọn hình thức hợp tác đầu tư .
- Liên doanh hoặc quan hệ đối tác BOT đòi hỏi cam kết lâu dài, phù hợp với các dự án lớn và đòi hỏi tính bền vững.
- Quan hệ đối tác chiến lược hay BCC rất linh hoạt và phù hợp với các doanh nghiệp đang tìm kiếm quan hệ đối tác ngắn hạn.
Rủi ro và phần thưởng
Một yếu tố quan trọng khi lựa chọn hình thức hợp tác đầu tư là đánh giá rủi ro và lợi nhuận dự kiến.
- Các doanh nghiệp sẵn sàng chấp nhận rủi ro cao để có lợi nhuận cao có thể lựa chọn hình thức liên doanh hoặc hợp tác BOT.
- Nếu bạn muốn có lợi nhuận ổn định và giảm rủi ro, việc thành lập một công ty nhượng quyền hoặc BCC sẽ là lựa chọn an toàn.
Quan hệ các bên liên quan
Mối quan hệ giữa các đối tác dưới hình thức hợp tác đầu tư là yếu tố then chốt dẫn đến thành công.
- Đối với các nhóm có mối quan hệ lâu dài và mức độ tin cậy cao, hình thức hợp tác liên doanh là một lựa chọn tốt.
- Nếu các bên cần duy trì quyền kiểm soát và không muốn cam kết sâu sắc thì hình thức hợp tác chiến lược hoặc BCC sẽ phù hợp hơn.
Tầm quan trọng của các hình thức hợp tác đầu tư
Trong nền kinh tế toàn cầu, các hình thức hợp tác đầu tư không chỉ là phương án mở rộng kinh doanh mà còn là giải pháp quan trọng giúp doanh nghiệp nâng cao nguồn lực và giảm thiểu rủi ro. Theo Luật Đầu tư năm 2020 , tất cả các hình thức hợp tác đều mang lại những lợi ích nhất định cho doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp tăng trưởng bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường.
Sử dụng vốn và kinh nghiệm quản lý
Một trong những lợi thế chính của hình thức hợp danh đầu tư là khả năng sử dụng vốn và kinh nghiệm quản lý của các đối tác. Theo Điều 24 Luật Đầu tư năm 2020 , nhà đầu tư có thể lựa chọn góp vốn hoặc mua cổ phần để tham gia vào doanh nghiệp, từ đó đạt được dòng vốn chảy vào mà không cần vay ngân hàng hoặc đầu tư vào thị trường chứng khoán.
Đặc biệt, thông qua hình thức hợp tác công tư (PPP), doanh nghiệp có thể được hưởng lợi từ chuyên môn quản lý của các đối tác nước ngoài hoặc cơ quan nhà nước, giúp tăng hiệu quả hoạt động và giảm thiểu sai sót trong quá trình triển khai dự án. Ví dụ, một doanh nghiệp Việt Nam có thể hợp tác với một công ty nước ngoài thông qua mô hình liên doanh để được hưởng lợi từ công nghệ tiên tiến và bí quyết quản lý hiện đại.
Giảm thiểu rủi ro thông qua việc chia sẻ trách nhiệm và lợi ích
Rủi ro là điều không thể tránh khỏi trong kinh doanh, nhưng hình thức hợp tác đầu tư giúp doanh nghiệp chia sẻ gánh nặng này. Theo Điều 27 Luật Đầu tư năm 2020 , hợp đồng hợp tác kinh tế (EPA) là một giải pháp linh hoạt giúp các bên phối hợp thực hiện dự án mà không cần thành lập pháp nhân mới, từ đó giảm thiểu rủi ro liên quan đến quản trị doanh nghiệp và tuân thủ.
Ngoài ra, trong hoạt động M&A (mua bán và sáp nhập) , doanh nghiệp có thể giảm thiểu rủi ro khi thâm nhập thị trường mới bằng cách mua lại một công ty hiện hữu thay vì tạo ra một sản phẩm hoàn toàn mới. Theo Nghị định 31/2021/NĐ-CP , tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài trong một số ngành nghề có thể bị hạn chế để bảo đảm an ninh kinh tế, do đó doanh nghiệp cần có chiến lược hợp tác phù hợp để tuân thủ quy định pháp luật.
Tăng cường cạnh tranh
Trong môi trường kinh doanh cạnh tranh, hình thức hợp tác đầu tư giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh thông qua sự kết hợp giữa vốn, công nghệ và chiến lược kinh doanh. Theo Luật Đầu tư theo hình thức Đối tác Công tư năm 2020 , các dự án PPP trong lĩnh vực cơ sở hạ tầng, năng lượng và công nghệ giúp doanh nghiệp mở rộng vị thế trên thị trường, đồng thời tận dụng được nguồn lực lớn.
Ngoài ra, việc tham gia vào các thương vụ M&A giúp doanh nghiệp nhanh chóng tiếp cận công nghệ tiên tiến, hệ thống quản lý hiện đại và nguồn nhân lực chất lượng cao mà không cần phải xây dựng lại từ đầu. Điều này đặc biệt quan trọng trong các ngành công nghiệp như sản xuất công nghiệp, thương mại điện tử và năng lượng tái tạo, nơi đổi mới liên tục là yếu tố then chốt cho thành công.
Mở rộng thị trường và cơ hội mở rộng
Một trong những lợi thế chính của hình thức đầu tư liên doanh là khả năng mở rộng thị trường nhanh chóng. Theo Điều 22 của Luật Đầu tư năm 2020 , liên doanh rất hiệu quả trong việc giúp doanh nghiệp thâm nhập thị trường mới mà không cần phải xây dựng hệ thống phân phối từ đầu.
Ví dụ, một công ty nước ngoài muốn thâm nhập thị trường Việt Nam có thể hợp tác với một công ty địa phương và tận dụng cơ sở khách hàng hiện có thay vì phải xây dựng lại từ đầu. Tương tự, một công ty Việt Nam muốn mở rộng ra nước ngoài có thể tham gia vào các dự án PPP để nhận được sự hỗ trợ từ chính phủ sở tại.
Các hình thức hợp tác đầu tư đều có những đặc thù pháp lý riêng, đòi hỏi việc phân tích kỹ lưỡng các quyền – nghĩa vụ – trách nhiệm giữa các bên, tuân thủ đầy đủ các quy định của Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp và các luật chuyên ngành có liên quan.
