Luật bóng chạm tay là một trong những luật quan trọng nhất và thường gây tranh cãi nhất trong bóng đá. Luật này quy định rõ ràng các trường hợp cầu thủ chạm bóng bằng tay hoặc cánh tay, ảnh hưởng đến việc tiếp tục trận đấu. Hiểu rõ luật bóng chạm tay sẽ giúp cầu thủ thi đấu đúng luật và tránh bị phạt.
Luật bóng chạm tay trong bóng đá là gì?
Luật bóng chạm tay là một phần của Luật 12 của FIFA, quy định về lỗi và hành vi sai trái trong bóng chạm tay.
Theo bản cập nhật FIFA năm 2020, bóng chạm tay được định nghĩa là hành động cố ý đưa tay hoặc cánh tay về phía bóng để chạm, ném hoặc chặn bóng. Nó cũng có thể xảy ra nếu tay ở tư thế không tự nhiên, khiến cơ thể mở rộng bề mặt, hoặc nếu bóng tiếp xúc với tay theo cách dẫn đến bàn thắng hoặc cơ hội ghi bàn rõ ràng.
Ví dụ, nếu một cầu thủ giơ tay lên cao khi nhảy và bóng chạm vào người, trọng tài có thể thổi phạt, ngay cả khi hành động đó là vô ý. Ngược lại, nếu cánh tay ở vị trí bình thường, chẳng hạn như khi chạy hoặc giữ thăng bằng, thường không bị tính là phạm lỗi.
Theo gem88, hình phạt phụ thuộc vào vị trí và mức độ nghiêm trọng của lỗi. Trong luật bóng chạm tay, nếu phạm lỗi trong khu vực phạt đền của đội vi phạm, đội đối phương sẽ bị phạt. Đây thường là một tình huống nghiêm trọng có thể ảnh hưởng đáng kể đến kết quả trận đấu.
Bên ngoài khu vực phạt đền, đội đối phương được hưởng một quả đá phạt trực tiếp hoặc gián tiếp, tùy thuộc vào tình huống. Trong những trường hợp nghiêm trọng, chẳng hạn như cố tình dùng tay ngăn bóng vào lưới, cầu thủ có thể nhận thẻ vàng hoặc thẻ đỏ, đặc biệt nếu hành động đó được coi là cố ý cản trở cơ hội ghi bàn.
Quy định trong luật bóng chạm tay chi tiết mới nhất
Phân loại tình huống bóng chạm tay
Để xác định lỗi bóng chạm tay, cần phân tích một số tình huống trên sân. FIFA phân loại các trường hợp phổ biến sau:
- Tình huống tiếp xúc có chủ ý
Theo luật bóng chạm tay, lỗi bóng chạm tay được coi là cố ý khi một cầu thủ cố tình dùng tay hoặc cánh tay để chặn bóng. Ví dụ, một cầu thủ có thể đưa tay ra để chặn bóng khỏi lưới trong một tình huống nguy hiểm, hoặc ném bóng bằng tay để gây khó khăn cho đồng đội. Những lỗi này thường bị phạt nặng, đặc biệt là khi xảy ra trong khu vực phạt đền, nơi một quả phạt đền có thể thay đổi kết quả trận đấu.
- Tình trạng bàn tay ở vị trí không tự nhiên
Theo luật bóng chạm tay, tư thế tay không tự nhiên là khi một cầu thủ giơ hoặc duỗi tay mà không có lý do chính đáng, chẳng hạn như khi nhảy hoặc chặn bóng. Ví dụ, nếu một cầu thủ giơ tay lên khi nhảy để tranh bóng và tay chạm vào bóng, trọng tài có thể coi đó là tư thế tay không tự nhiên, ngay cả khi đó là vô ý.
- Tình huống bắt tay không chủ ý
Tai nạn bóng chạm tay không phải lúc nào cũng bị phạt theo luật bóng chạm tay. Tai nạn xảy ra khi cầu thủ không cố ý can thiệp và tay của họ ở đúng vị trí. Ví dụ, nếu bóng vô tình bật ra khỏi chân hoặc đầu của cầu thủ và chạm vào tay, trọng tài thường sẽ bỏ qua.
- Điều kiện liên quan đến bàn thắng
Luật cơ bản của bóng chạm tay là bất kỳ pha bóng chạm tay nào, dù cố ý hay vô ý, dẫn đến bàn thắng hoặc cơ hội ghi bàn đều bị cấm. Ví dụ, nếu một cầu thủ vô tình chạm tay vào bóng trước khi ghi bàn, hoặc đồng đội giành quyền kiểm soát bóng và chuyền cho tiền đạo, bàn thắng sẽ không được công nhận.
Trường hợp không phạm lỗi bóng chạm tay
- Quả bóng chạm vào tay hoặc cánh tay trong các trường hợp sau:
- Tay ở vị trí tự nhiên (gần cơ thể, hỗ trợ chạy hoặc giữ thăng bằng)
- Quả bóng vô tình chạm vào tay của đồng đội khi chuyền bóng hoặc nảy ra khỏi cơ thể của một cầu thủ (ví dụ: chân hoặc đầu).
- Quả bóng sẽ chạm vào tay người chơi khi họ ngã và sẽ tự giữ thăng bằng bằng tay (miễn là người chơi không cố ý chạm vào bóng).
- Thủ môn được phép sử dụng tay trong khu vực phạt đền gần khung thành, nhưng không được sử dụng tay ở bên ngoài khu vực phạt đền.
Hình phạt bóng chạm tay
- Ngoài vòng cấm địa : Đội đối phương được hưởng quả đá phạt trực tiếp tại vị trí xảy ra lỗi.
- Thay cho hình phạt :
- Nếu đội phòng thủ phạm lỗi: Đội tấn công sẽ bị phạt.
- Nếu đội tấn công phạm lỗi (ví dụ: chơi bóng bằng tay trước khi sút), khung thành sẽ bị phá, đội phòng ngự sẽ được hưởng quả đá phạt gián tiếp.
- Đá phạt trực tiếp : Nếu bóng chạm tay (kể cả vô tình) và dẫn đến bàn thắng nhanh thì bàn thắng đó sẽ bị hủy (luật năm 2019, giữ nguyên năm 2025).
- Hình phạt : Lỗi chơi bóng bằng tay có thể dẫn đến thẻ vàng nếu cố ý phạm phải hoặc nếu cơ hội ghi bàn rõ ràng bị từ chối, hoặc thẻ đỏ nếu bạn ngăn cản một bàn thắng hợp lệ được ghi (ví dụ: bằng cách cản bóng trên vạch cầu môn).
Vai trò của VAR trong việc xem xét lỗi bóng chạm tay
Công nghệ hỗ trợ trọng tài video (VAR) đã trở thành một công cụ quan trọng trong việc xử lý các lỗi bóng chạm tay, đặc biệt là trong các giải đấu lớn như World Cup, Champions League hoặc các giải đấu quốc gia.
VAR hoạt động như thế nào?
Trong luật bóng chạm tay, VAR cho phép trọng tài xem lại các tình huống quan trọng bằng hình ảnh động từ nhiều góc độ. Trọng tài có thể tham khảo ý kiến của nhóm VAR hoặc tự xem lại trên màn hình bên ngoài sân. Các tình huống thường được xem lại bao gồm bóng chạm tay trong khu vực phạt đền, các tình huống dẫn đến bàn thắng, hoặc các hành động cố ý nghiêm trọng.
Ưu điểm của VAR
Trong luật bóng chạm tay, VAR mang lại nhiều lợi ích trong việc xử lý các tình huống bóng chạm tay. Thứ nhất, nó tăng độ chính xác với hình ảnh chi tiết, giúp trọng tài đưa ra quyết định tốt hơn. Thứ hai, VAR giúp giảm thiểu xung đột bằng cách cung cấp bằng chứng trực quan, giảm thiểu phản ứng tiêu cực từ cầu thủ và khán giả. Cuối cùng, nó giúp đảm bảo tính công bằng, ngăn ngừa bàn thắng bị từ chối hoặc bỏ qua những sai lầm nghiêm trọng.
Hạn chế của VAR
Mặc dù VAR có thể hữu ích, nhưng nó cũng có những hạn chế. Việc xem lại trận đấu có thể làm gián đoạn mạch trận đấu, gây khó chịu cho cả khán giả và cầu thủ. Hơn nữa, một số quyết định vẫn có hiệu lực, vì trọng tài phải diễn giải tình huống theo đúng luật. Cuối cùng, VAR có thể gây tranh cãi nếu người hâm mộ không đồng tình với một quyết định, đặc biệt là trong những tình huống không rõ ràng.
Tầm quan trọng và tác động của luật bóng chạm tay
- Chiến lược :
- Các đội như Manchester City (có Kyle Walker và Dan Burn) huấn luyện các hậu vệ của họ giữ tay gần cơ thể để tránh bị phạt, đặc biệt là khi đối mặt với Kylian Mbappé (người có tốc độ 38 km/h và dễ bị áp sát).
- Các tiền đạo như Erling Haaland tận dụng quy tắc này bằng cách cố tình sút bóng vào tay các hậu vệ trong vòng cấm địa (chiếm 10% số quả phạt đền của Man City, Opta 2025).
- Tranh cãi:
- Luật bóng chạm tay gây tranh cãi vì có sự thiên vị (ví dụ, Eric Dier được hưởng quả phạt đền trong trận đấu với Tottenham năm 2020 mặc dù tay anh ấy ở vị trí bình thường).
- Theo UEFA, 40% các lỗi liên quan đến bóng chạm tay được quyết định bởi người hâm mộ do sự thiếu nhất quán của trọng tài.
- Tác động của VAR :
- VAR giúp giảm 20% các quyết định về lỗi chạm tay (báo cáo FIFA 2025) nhưng lại làm gián đoạn trận đấu (trung bình 1-2 phút cho mỗi sự cố).
- Những người hâm mộ X (2025) thường gọi quy tắc này là “xổ số” vì nó phụ thuộc vào góc quay của camera VAR.
Luật bóng chạm tay đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự công bằng và kiểm soát trận đấu. Việc hiểu và áp dụng đúng luật sẽ giúp cầu thủ thi đấu tốt và tránh những tình huống bất lợi cho đội bóng. Kết quả của nhiều trận đấu thể thao hiện đại có thể bị ảnh hưởng bởi các quyết định liên quan đến bóng chạm tay, cho thấy tầm quan trọng của việc tuân thủ và thực hiện đúng luật.
